Các căn cứ để áp dụng trách nhiệm vật chất

 Các căn cứ để áp dụng trách nhiệm vật chất

Trong quá trình thực hiện các hoạt động sản xuất, việc xảy ra thiệt hại là một vấn đề không thể tránh khỏi. Đương nhiên, đối với những thiệt hại xảy ra do lỗi của người lao động thì họ phải có trách nhiệm bồi thường cho người sử dụng lao động. Một trong những loại trách nhiệm pháp lý của người lao động là trách nhiệm vật chất. Sau đây là nội dung liên quan đến căn cứ áp dụng trách nhiệm vật chất.

Như thế nào được gọi là trách nhiệm vật chất?

Trước tiên, để tìm hiểu về căn cứ áp dụng trách nhiệm vật chất thì cần phải nắm vững thế nào là trách nhiệm vật chất?

Xuất phát từ tên gọi, có thể hiểu trách nhiệm vật chất là loại trách nhiệm buộc chủ thể phải thực hiện trách nhiệm đó bằng tài sản của người vi phạm. Như vậy, có thể hiểu trách nhiệm vật chất sẽ bao gồm trách nhiệm dân sự, trách nhiệm hành chính hay một nội dung thuộc trách nhiệm hình sự.

Trong lĩnh vực lao động, tuỳ thuộc vào đối tượng lao động như công nhân, công chức, viên chức thì có những quy định khác nhau về trách nhiệm vật chất. Trường hợp người lao động làm công gây thiệt hại tài sản cho người sử dụng lao động, có lỗi thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật, theo hợp đồng trách nhiệm (nếu có) hoặc theo thoả thuận giữa các bên khi thiệt hại xảy ra.Còn với trách nhiệm vật chất với công chức, viên chức được thực hiện theo pháp luật về cán bộ, công chức.

Từ những phân tích trên, có thể đưa ra khái quát về trách nhiệm vật chất trong lĩnh vực lao động được hiểu là loại trách nhiệm pháp lý mà người lao động phải chịu do hành vi vi phạm kỷ luật lao động gây ra, họ phải bồi thường những thiệt hại về tài sản, trách nhiệm này do người sử dụng lao động áp dụng đối với người lao động.

Việc quy định về trách nhiệm vật chất nhằm đảm bảo quyền sở hữu về cơ sở vật chất, công cụ phương tiện phục vụ sản xuất cho người sử dụng lao động, tăng cường kỷ luật trong các công ty doanh nghiệp và nâng cao ý thức của người lao động trong quá trình làm việc.

Xem thêm tại: luật lao động

Căn cứ áp dụng trách nhiệm vật chất

Khi có thiệt hại xảy ra mà xác định đó là do lỗi của người lao động, người sử dụng lao động phải dựa vào các căn cứ áp dụng trách nhiệm vật chất để xử lý đối với người lao động. Đây là những điều kiện cần và đủ để người sử dụng lao động có thể áp dụng đối với người lao động gây thiệt hại.

• Thứ nhất, có hành vi vi phạm kỷ luật lao động

Điều kiện đầu tiên, tiên quyết để người sử dụng lao động có thể áp dụng trách nhiệm vật chất đối với người lao động phải là có hành vi vi phạm kỷ luật lao động xảy ra. Đây là hành vi không hoàn thành nghĩa vụ được giao hoặc thực hiện sai các nghĩa vụ đó, đó được coi là vi phạm các quy định của pháp luật và nội quy lao động. 

Hành vi này còn được hiểu theo góc độ người lao động không có trách nhiệm đầy đủ trong việc thực hiện quyền và nghĩa vụ lao động của mình dẫn đến thiệt hại về tài sản của người sử dụng lao động.

• Thứ hai, có thiệt hại về tài sản cho người sử dụng lao động

Không phải mọi hành vi vi phạm kỷ luật lao động thì người lao động sẽ phải chịu trách nhiệm vật chất mà nó còn phụ thuộc vào việc vi phạm đó có gây ra thiệt hại về tài sản cho người sử dụng lao động hay không. Đây là những thiệt hại trực tiếp, thiệt hại thực tế có thể xảy ra, đó là là sự giảm bớt về số lượng hoặc giá trị của tài sản trong số những tài sản thuộc sở hữu của người sử dụng lao động. Để áp dụng trách nhiệm vật chất, người sử dụng lao động phải tìm ra tài sản bị thiệt hại là tài sản gì, tài sản đó bị hư hỏng hay bị mất, số lượng và giá trị của sự thiệt hại là bao nhiêu.

Tìm hiểu thêm: lương bác sĩ

• Thứ ba, có quan hệ nhân quả giữa hành vi vi phạm pháp luật và thiệt hại về tài sản

Trong đó, người sử dụng lao động sẽ phải chứng minh hành vi vi phạm kỷ luật của người lao động gây ra thiệt hại về tài sản cho họ. Nếu giữa hành vi vi phạm kỷ luật lao động và thiệt hại tài sản xảy ra không có mối quan hệ nhân quả này thì người vi phạm không phải bồi thường.

• Thứ tư, có lỗi

Việc buộc người lao động phải chịu trách nhiệm vật chất thì có 3 căn cứ trên là chưa đủ, nó còn phụ thuộc vào việc người lao động có lỗi hay không. Lỗi là thái độ tâm lý của người lao động có hành vi vi phạm kỷ luật lao động gây ra thiệt hại về tài sản cho người sử dụng lao động. Nếu có lỗi, người gây thiệt hại mới phải bồi thường. 

Ví dụ: trường hợp người lao động có làm thiệt hại đến tài sản của người sử dụng lao động nhưng do tác động của các điều kiện khách quan không thể lường trước được hoặc vượt quá mức khắc phục của họ thì họ không có lỗi và không chịu trách nhiệm vật chất.

Trong trường hợp có nhiều người có lỗi cùng gây ra một thiệt hại, việc xác định trách nhiệm vật chất phải căn cứ vào nghĩa vụ lao động cụ thể của từng người và các điều kiện cụ thể của họ để xác định mức độ lỗi của cá nhân mỗi người một cách chính xác.

Người sử dụng lao động phải căn cứ vào 4 điều kiện nêu trên để có thể truy cứu trách nhiệm vật chất đối với người lao động, còn nếu thiếu một trong các điều kiện đó thì người lao động sẽ không phải chịu trách nhiệm vật chất. Ngoài ra, người sử dụng lao động phải căn cứ vào các yếu tố như kinh nghiệm làm việc, ý thức lao động,... để quyết định áp dụng trách nhiệm vật chất với người lao động.

Nội dung khác: đình công là như thế nào