Hệ thống các công cụ điều chỉnh qua hệ xã hội

 Hệ thống các công cụ điều chỉnh qua hệ xã hội

Hệ thống pháp luật của một quốc gia được xây dựng và phát triển để nhằm mục đích điều chỉnh các quan hệ xã hội. Tuy nhiên, việc điều chỉnh các quan hệ xã hội không chỉ dựa vào hệ thống pháp luật mà còn một số công cụ khác. Vậy điều chỉnh quan hệ xã hội là gì, tầm ảnh hưởng như thế nào mà quốc gia nào cũng đặt nặng vấn đề này. Bài viết sau đây sẽ làm rõ.

Phân tích khái niệm

Xét đến cả tiến trình, chiều dài lịch sử dựng nước và giữ nước của Nhà nước ta, pháp luật là một trong những yếu tố được lập nên để xây dựng nước nhà, do Nhà nước ban hành và có hiệu lực thi hành trên phạm vi cả nước. Người ta thường có câu nói: “phép vua thua lệ làng”, có những phong tục, tập quán, quy tắc xử sự tồn tại từ bao đời mà pháp luật không thể thay thế được. Chính những quy tắc tồn tại ở làng, thôn, xóm, bản này là những công cụ điều chỉnh quan hệ xã hội. Vậy, quan hệ xã hội là gì?

Quan hệ xã hội là mối các quan hệ phát sinh trong đời sống xã hội, trong các lĩnh vực của đời sống xã hội. Quan hệ xã hội tồn tại khách quan và không lệ thuộc vào ý chí của con người.

Quan hệ xã hội được phân chia thành hai loại: quan hệ vật chất và quan hệ tinh thần. 

Điều chỉnh là một thuật ngữ Hán Việt, trong đó “điều” chỉ sự cân nhắc, thêm, bớt làm cho phù hợp, “chỉnh” là sửa đổi, uốn nắn, làm cho ngay ngắn. Theo Từ điển Tiếng Việt, điều chỉnh là “sửa đổi, sắp xếp lại ít nhiều cho đúng hơn, cân đối hơn”.

Trong đời sống xã hội luôn có sự vận động, tác động qua lại lẫn nhau, đặc biệt là sự tác động qua lại giữa các chủ thể trong xã hội và đây được gọi là các mối quan hệ. Có những mối quan hệ được xem là cần thiết, là có ích về phía cả các chủ thể và có ích cho toàn cộng đồng, xã hội, ngược lại thì cũng có những mối quan hệ không có ích, có hại cho các chủ thể và có hại đối với cả xã hội. Vì vậy, để xã hội được ổn định, các mối quan hệ tốt phải được duy trì và phát triển, còn lại, các mối quan hệ xấu phải được loại bỏ. Để làm được điều này, các mối quan hệ xã hội phải được điều chỉnh nhằm khuyến khích những mối quan hệ có lợi và loại bỏ những mối quan hệ xấu mà cộng đồng không mong muốn tồn tại. 

Tìm hiểu thêm tại: Phaptri.vn thư viện pháp luật cho mọi nhà

Một khái niệm về điều chỉnh quan hệ xã hội mà được hầu hết mọi người thừa nhận: Hiểu theo nghĩa chung nhất, điều chỉnh quan hệ xã hội là thông qua các công cụ để tác động lên các quan hệ xã hội, theo những mục đích, định hướng nhất định thì các công cụ này tác động làm cho chúng trở nên thay đổi và phát triển theo cái định hướng đó nhằm duy trì và bảo vệ trật tự xã hội. Hay nói cách khác, đây là hoạt động điều chỉnh hành vi của các chủ thể tham gia quan hệ xã hội.

Trong cuộc sống, hay trong đời sống xã hội, một con người, một chủ thể muốn tồn tại thì không thể tồn tại một cách biệt lập được mà sẽ bắt buộc phải tham gia vào các mối quan hệ xã hội với những người khác, không phải mối quan hệ này có từ một đến hai người mà nó tại thành một hệ thống quan hệ xã hội hét sức chặt chẽ và cũng rất phức tạp, Khi đó, hành vi của một người sẽ làm ảnh hưởng ít nhiều đến lợi ích của những người khác hay lợi ích của toàn xã hội. Từ đó, đặt ra yêu cầu mỗi người cần phải dựa theo các chuẩn mực, các khuôn mẫu đã định sẵn để điều chỉnh hành vi của mình sao cho phù hợp, đảm bảo lợi ích của mỗi thành viên trong xã hội và duy trì trật tự, ổn định, an toàn xã hội. Hay nói cách khác, chỉ khi tham gia vào các mối quan hệ xã hội thì hành vi của các chủ thể mới có thể đặt trước nhu cầu cần phải được điều chỉnh, còn nếu sống trong một điều kiện riêng rẽ, không tham gia vào các mối quan hệ xã hội thì hành vi của họ sẽ không ảnh hưởng đến xã hội, từ đó không phát sinh nhu cầu điều chỉnh mối quan hệ xã hội. 

Việc điều chỉnh quan hệ xã hội thông quan các công cụ điều chỉnh. Công cụ điều chỉnh quan hệ xã hội là những khuôn mẫu, chuẩn mực cho các hành vi ứng xử cụ thể của con người khi họ tham gia vào các quan hệ xã hội nhất định. 

Các mối quan hệ được điều chỉnh bằng cách xác định cách xử sự cho các chủ thể quan hệ xã hội đó, quy định quyền, nghĩa vụ cho họ, quy định cho họ những việc được làm, cần làm hay không được làm,...

Trên đây là toàn bộ nội dung, cách hiểu thế nào là điều chỉnh quan hệ xã hội, bài viết tập trung đi sâu vào những nội dung trong khái niệm nêu, từ đó giúp người đọc hiểu sâu hơn về điều chỉnh quan hệ xã hội.

Xem thêm: tư cách pháp nhân là gì

Hệ thống các công cụ điều chỉnh các quan hệ xã hội

Các công cụ nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội bao gồm:

• Pháp luật

Đây là hệ thống các quy tắc xử sự do Nhà nước ban hành hoặc thừa nhận mang tính bắt buộc chung để điều chỉnh các quan hệ xã hội. Nó thể hiện ý chí của giai cấp cầm quyền và được thực hiện bằng biện pháp cưỡng chế Nhà nước.

• Đạo đức

Đây cũng là một quy tắc xử sự, tuy nhiên nó vô hình, nó có tác dụng điều chỉnh hành vi của con người trong các mối quan hệ xã hội và cộng đồng, điều chỉnh hành vi của chính bản thân chủ thể đó.

• Hương ước

Hương ước được xây dựng nên nhằm mục đích dung hoà giữa pháp luật của Nhà nước và phong tục tập quán của thôn làng. Bởi sẽ có những quy định của pháp luật được xây dựng nên trái ngược với các quan điểm, lối sống, phong tục ở một số địa phương. Vậy nên cần có hương ước để điều chỉnh.

• Luật tục

Đây là những phong tục tập quán gần tương tự như pháp luật, là sự chuyển tiếp giữa phong tục tập quán và pháp luật, đây được coi là hình thức phát triển cao của phong tục tập quán và cũng là hình thức sơ khai của pháp luật.

• Kỷ luật

Là những quy định có tính chất bắt buộc đối với hoạt động của các thành viên trong một tổ chức, để đảm bảo tính chặt chẽ của tổ chức đó. 

• Phong tục tập quán

Là những thói quen, tập tục trong ứng xử hay những quy tắc xử sự chung được hình thành tự phát và lâu đời trong một cộng đồng dân cư, được lưu truyền chủ yếu theo phương thức truyền miệng, được bảo đảm thực hiện bằng thói quen, bằng sức thuyết phục của chúng, bằng dư luận xã hội và bằng cả các biện pháp cưỡng chế phi nhà nước.

• Tín điều tôn giáo

Là những những quy tắc xử sự chung do những người sáng lập hoặc truyền bá các loại tôn giáo đặt ra để quy định về các lễ nghi tôn giáo. Tín điều tôn giáo được xây dựng nên để điều chỉnh quan hệ giữa các tín đồ với nhau và với các tổ chức tôn giáo. 

Nội dung khác: vi bằng là gì phaptri.vn